Thung lũng Silicon đang chạy theo văn hóa làm việc 996 gây tranh cãi của Trung Quốc

Bạn có sẵn sàng làm việc gần gấp đôi so với tiêu chuẩn 40 giờ mỗi tuần không? Đó là câu hỏi mà ngày càng nhiều startup tại Mỹ đang đặt ra cho ứng viên. Và để có được công việc, câu trả lời gần như phải là “có”. Văn hóa làm việc 996 gây tranh cãi tại Trung Quốc đang lan rộng đến thung lũng Silicon. Cùng Techie cập nhật ngay! 

Từ “bán mình tư bản” ở Trung Quốc đến cuộc đua ở Thung lũng Silicon

Văn hóa làm việc 996 – tức làm việc 9 giờ sáng đến 9 giờ tối, 6 ngày một tuần – từng gây nên làn sóng tranh cãi dữ dội tại Trung Quốc. Lối làm việc này bị cáo buộc là hình thức “nô lệ hiện đại” và thậm chí bị cho là nguyên nhân dẫn đến cái chết của nhiều lao động trẻ.

Thế nhưng, bất chấp những điều tiếng xấu trên, hiện các công ty tại Mỹ, đặc biệt là các start up về công nghệ AI, lại đang nhiệt tình áp dụng mô hình này, thậm chí giữ nguyên cả tên gọi 996. Nhiều doanh nghiệp kỳ vọng lối làm việc này sẽ giúp họ vượt lên trong cuộc đua với các công ty đối thủ và cạnh tranh với cả tốc độ AI đang phát triển mạnh tại Trung Quốc.

Adrian Kinnersley, nhà sáng lập 2 công ty về tuyển dụng và lao động cho biết ông bất ngờ trước số lượng ngày càng nhiều công ty đang dốc hết toàn lực vào lối làm việc 996. “Điều này ngày càng trở nên phổ biến. Nhiều công ty khách hàng của chúng tôi yêu cầu phải sàng lọc ứng viên dựa trên tiêu chí họ có sẵn sàng làm việc 996 hay không, trước khi bước vào vòng phỏng vấn”.

Từ “work-life balance” đến làm việc 996

Tại thời điểm bắt đầu đại dịch Covid-19, các cuộc thảo luận trong ngành công nghệ đều xoay quanh tình trạng kiệt sức và nhu cầu linh hoạt trong công việc. Nhiều công ty bắt đầu đề cao khái niệm “work-life balance” trong văn hóa làm việc. Nhưng giờ đây, sự trỗi dậy của 996 đã cho thấy sự đảo chiều. Điều này gợi lại lời kêu gọi của Elon Musk dành cho nhân viên X (Twitter), khi ông từng thúc giục đội ngũ phải làm việc với cường độ “hết sức chịu đựng”.

Điều đáng nói, các start-up áp dụng lối làm việc 996 lại không gặp khó khăn trong việc tìm kiếm nhân viên sẵn sàng chấp nhận điều kiện đó. Điển hình như start-up AI Rilla (chuyên về cung cấp phần mềm hỗ trợ nhà thầu xây dựng) cho biết gần như toàn bộ 80 nhân viên của công ty đang tuân thủ lịch làm việc 996.

Will Gao, trưởng bộ phận phát triển của Rilla, chia sẻ: “Có một tiểu văn hoá đang phát triển rất mạnh, đặc biệt trong thế hệ Gen Z của tôi. Chúng tôi lớn lên cùng câu chuyện về Steve Jobs và Bill Gates, những doanh nhân dành trọn cuộc đời cho sứ mệnh tạo ra công ty thay đổi thế giới. Ngôi sao Kobe Bryant đã dành mọi khoảnh khắc thức dậy để luyện tập bóng rổ, và tôi không nghĩ có ai chê trách rằng anh ấy đã luyện tập quá chăm chỉ.”

Công ty Rilla cũng rất thẳng thắn trong bản tin tuyển dụng của mình. Họ ghi rõ rõ nhân viên được yêu cầu làm việc hơn 70 giờ mỗi tuần, và không khuyến khích ứng viên không nộp đơn nếu không “thực sự hào hứng” với lịch trình này. Công ty còn phục vụ cả 3 bữa sáng, trưa, tối – kể cả vào thứ Bảy – tại văn phòng.

“Trong 2 năm đầu, phải áp dụng văn hóa làm việc 996”

Đó là nhân định của Amrita Bhasin, CEO của startup AI logistics Sotira. Bhasin cho biết mô hình này đang rất phổ biến trong giới sáng tập tại Bay Area: “Trong hai năm đầu tiên của startup, bạn gần như phải làm 996″. Tuy nhiên, Bhasin cho rằng cường độ này chỉ nên dành cho người sáng lập, sẽ là không công bằng nếu bắt buộc nhân viên cấp dưới phải tuân theo.

Bên cạnh đó, cũng có một số start-up áp dụng mô hình hình hoạt hơn, cho nhân viên chủ động chọn làm việc 996 kèm theo các chính sách riêng. Ví dụ như công ty telehealth Fella & Delilah ở San Francisco, từng đăng trên LinkedIn nội dung email gửi đội ngũ của mình, mời họ chuyển sang lịch 996. Những người đồng ý sẽ được tăng 25% lương và gấp đôi cổ phần. Theo bài đăng, có khoảng 10% nhân viên đã đăng ký chính sách làm việc này.

Trung Quốc thoái lui, thế giới lại theo đuổi?

Từ năm 2021, chính phủ Trung Quốc đã mạnh tay siết chặt mô hình 996 sau những làn sóng phản đối dữ dội. Nhiều công ty bị xử phạt và một số hãng công nghệ lớn buộc phải rút lại lối làm việc này – dù thực tế vẫn tồn tại âm thầm.

Thế nhưng trên toàn cầu, 996 lại dường như đang được hồi sinh. Thậm chí nhà đầu tư mạo hiểm người Anh Harry Stebbings còn gây tranh luận khi cho rằng 996 là chưa đủ, và các start-up cần “phải làm nhiều hơn nữa”. “Theo tôi, Trung Quốc giờ đã chuyển sang mô hình ‘007’ rồi – làm từ nửa đêm đến nửa đêm, 7 ngày mỗi tuần, chỉ thay ca luân phiên. Nếu bạn muốn xây công ty trị giá 100 triệu USD, làm 5 ngày/tuần là đủ. Nhưng nếu nhắm tới 10 tỷ USD, bạn phải làm 7 ngày/tuần.” Stebbings nói. Ông cũng cho biết, các công ty Mỹ hiện đang “nhiệt huyết” với 996 hơn hẳn châu Âu: “Ở châu Âu, người ta vẫn sốc khi bạn đề nghị họ làm cuối tuần.”

Tuy nhiên, lối làm việc trên cũng bị lên án và có thể bị cảnh báo nếu không tuân thủ luật lao động hiện hành. Dù người lao động thường được trả lương làm thêm, những vấn có những nhập nhằng trong chính sách làm thêm giờ.

Với những người sáng lập đang sống trong cuộc đua AI khốc liệt, 996 dường như là biểu tượng của đam mê, cống hiến và tốc độ. Nhưng với người lao động, nó cũng có thể trở thành lời nhắc nhở về giới hạn của con người trong thời đại công nghệ tăng tốc không ngừng.

Câu hỏi đặt ra không chỉ là “Bạn có sẵn sàng làm việc 996 không?”, mà còn là: Liệu tương lai của đổi mới có thật sự cần đánh đổi bằng 72 giờ làm việc mỗi tuần?

>>Xem thêm: Khi robot gia nhập thị trường lao động, thanh thiếu niên “hết cửa” làm thêm?