Sam Altman vượt Zuckerberg để trở thành “bộ trưởng tư tưởng”?

Trong hai thập kỷ qua, hai cái tên đã thay đổi hoàn toàn cách chúng ta giao tiếp và nhận thức về bản thân: Mark Zuckerberg với Facebook và gần đây là Sam Altman với AI tạo sinh. Nếu Zuckerberg từng được xem là “bộ trưởng tư tưởng” đầu tiên, người tuyên bố rằng chúng ta chỉ nên có “một danh tính duy nhất”, thì ngày nay, quyền lực định hình suy nghĩ của nhân loại đang dần chuyển giao sang tay Altman. Hãy cùng Techie tìm hiểu xem thế giới đang thay đổi như thế nào, và liệu chúng ta có đang nhầm lẫn đầu ra của máy móc với chính suy nghĩ của mình hay không?”

Kỷ nguyên “Một danh tính duy nhất” của Zuckerberg

Mark Zuckerberg, nhà sáng lập Facebook, từng phát biểu rằng “Mỗi người chỉ có một danh tính duy nhất. Việc có hai danh tính cho chính mình là biểu hiện của sự thiếu trung thực.” Theo ông, trong kỷ nguyên số, con người nên thể hiện một danh tính thống nhất, trung thực với chính mình ở mọi môi trường, từ đời thực đến không gian mạng. Quan điểm này phản ánh triết lý cốt lõi của Facebook: đề cao tính xác thực của danh tính cá nhân, khuyến khích người dùng sử dụng tên thật, chia sẻ cuộc sống thật và xây dựng các mối quan hệ dựa trên niềm tin giữa những con người thật.

Tuyên bố của Zuckerberg đã gây nhiều tranh luận trong giới học giả và cộng đồng mạng. Nhiều ý kiến cho rằng con người vốn đảm nhận nhiều vai trò khác nhau trong xã hội, nên việc thể hiện khác biệt ở từng bối cảnh là điều tự nhiên. Trong thế giới số, việc có “nhiều danh tính” không phải là thiếu trung thực, mà thể hiện sự linh hoạt và đa dạng của bản sắc cá nhân.

Sự lên ngôi của Sam Altman và kỷ nguyên AI tạo sinh

Chỉ sau ba năm ra mắt, ChatGPT đã thu hút hơn 800 triệu người dùng mỗi tuần – con số cao gấp hàng chục lần so với Facebook ở cùng giai đoạn phát triển. OpenAI, công ty đứng sau công cụ này, hiện được xem là startup tư nhân có giá trị cao nhất thế giới. Khoảng 10% người trưởng thành toàn cầu sử dụng ChatGPT mỗi tháng để viết email, tra cứu thông tin, lập kế hoạch du lịch, tìm hiểu triệu chứng sức khỏe hay thậm chí… tìm kiếm tình yêu.

Nếu như Mark Zuckerberg từng dạy chúng ta “đăng bài để kết nối với người khác”, thì Sam Altman lại dạy chúng ta “đưa ra câu lệnh để tạo ra điều mình mong muốn”. Hai thập niên vừa qua là thời kỳ con người định hình danh tính của chính mình trên mạng, còn thập niên tới có thể là thời kỳ chúng ta tự kiến tạo phiên bản tương lai của bản thân.

Altman đang mở ra một kỷ nguyên mới – thời đại của sự tạo sinh. Đây chính là thời điểm mà con người không chỉ “trình bày” mà còn “sáng tạo” thực tại. Các nghiên cứu chỉ ra rằng công cụ AI có thể tăng tốc công việc trí óc và nâng cao chất lượng sản phẩm. Tuy nhiên, mặt trái của nó là sự bùng nổ của “rác nội dung” và nguy cơ giảm năng suất nếu con người phụ thuộc quá mức vào máy móc. Trong khi kỷ nguyên mạng xã hội từng chứng kiến con người định hình danh tính của mình cho máy tính hiểu, thì nay, ở thời đại AI, chính máy tính đang bắt đầu định hình lại danh tính của chúng ta.

Tác động kép của AI tạo sinh

Không thể phủ nhận những lợi ích vượt trội mà AI tạo sinh mang lại, đặc biệt là khả năng nâng cao hiệu suất và chất lượng công việc. Tuy nhiên, sự can thiệp của hệ tư tưởng mới của Sam Altman vào đời sống lại đặt ra những thách thức lớn.

Ở cấp độ cá nhân, AI tạo sinh như ChatGPT đang can thiệp sâu vào những khía cạnh riêng tư và tình cảm của con người. Việc một người có thể chọn được món quà sinh nhật hoàn hảo hay soạn thảo lời chúc cảm động nhờ sự trợ giúp của AI cho thấy công nghệ đang bị phụ thuộc quá nhiều. Điều này đặt ra câu hỏi về ranh giới: nếu chúng ta cứ mặc định những hành động của con người một cách thái quá, từ thiệp mừng đến lời chúc, thì chúng ta còn giữ lại được bao nhiêu sự chân thật và nỗ lực cá nhân? Đây chính là sự khởi đầu của một xu hướng outsourcing (thuê ngoài) cảm xúc.

Bên cạnh đó, trong môi trường văn phòng, dù AI tạo sinh đã chứng minh khả năng tăng tốc và nâng cao chất lượng công việc, giúp con người có hiệu suất thấp đạt được sản phẩm tốt hơn, lợi ích này lại đi kèm với rủi ro. Việc dễ dàng tạo ra nội dung cũng dẫn đến nhiều sản phẩm cẩu thả (workslop) hơn để sàng lọc. Nếu sử dụng không cẩn thận, công cụ này không chỉ không tăng năng suất mà còn có thể phản tác dụng, gây cản trở và làm giảm hiệu quả công việc chung.

Mark Zuckerberg đang cố gắng để bắt kịp Sam Altman

Mark Zuckerberg không hề có ý định nhường tương lai AI cho Sam Altman. Dù Meta vẫn kiểm soát sự chú ý của hàng tỷ người dùng hàng ngày, Zuckerberg đang dốc toàn lực để bắt kịp đối thủ. Meta đang đầu tư hàng tỷ đô la vào các trung tâm dữ liệu và chip, đồng thời thành lập Phòng thí nghiệm Siêu Trí tuệ Meta.
Thậm chí, công ty còn đưa ra chính sách tuyển dụng với mức lương ngang tầm siêu sao NBA. Mục tiêu của Meta đã được công bố rõ ràng trong một tuyên bố mới vào tháng Bảy: kiến tạo “siêu trí tuệ cá nhân cho mọi người”, một tầm nhìn gần như lặp lại chính xác con đường mà Altman đã vạch ra.

Sự thay đổi này đúc kết một thực tế sâu sắc: Trong kỷ nguyên mạng xã hội, chúng ta là người trau chuốt hình ảnh của mình để máy tính hiển thị. Nhưng giờ đây, trong kỷ nguyên AI, các công cụ tạo sinh đang đảm nhận vai trò định hình và trau chuốt hình ảnh của chúng ta. Cuối cùng, thách thức lớn nhất không nằm ở khả năng của AI, mà là ở giá trị còn lại của con người: Chúng ta sẽ đánh mất bao nhiêu phần tư duy cá nhân khi đã giao phó quá nhiều cho công nghệ?

>>> Xem thêm: Khi robot gia nhập thị trường lao động, thanh thiếu niên “hết cửa” làm thêm?