Khi nào mà AI lại giải đố thua con người?
Trí tuệ nhân tạo (AI) có thể xử lý hàng tỷ dòng văn bản và giải quyết những vấn đề mà con người chưa từng nghĩ tới, nhưng nó vẫn gặp khó khăn khi đối mặt với các câu đố logic. Điều này phần nào giúp con người hiểu rõ hơn về khả năng suy nghĩ của chính mình. Cùng Techie tìm hiểu nhé!
Tại Đại học Vrije Universiteit, Amsterdam, trợ lý giáo sư Filip Ilievski đang tiến hành nghiên cứu với AI bằng cách yêu cầu chúng giải các câu đố. Ông nhận thấy rằng, mặc dù AI giỏi nhận diện mẫu hình và phân tích dữ liệu, nhưng nó lại thiếu khả năng suy luận linh hoạt như con người. “Trí tuệ con người dễ dàng có thể áp dụng lẽ thường và thích nghi với các vấn đề mới, nhưng AI lại thiếu nền tảng để thực hiện điều này,” Ilievski giải thích.
Con người vs AI khi giải các câu đố mẹo
Một nghiên cứu năm 2023 yêu cầu AI giải một loạt các thách thức về lý luận và logic. Với đề bài là:
Nhịp tim của Mable lúc 9 giờ sáng là 75 nhịp/phút và huyết áp của cô lúc 7 giờ tối là 120/80. Cô ấy qua đời lúc 11 giờ tối. Vậy cô ấy có còn sống vào buổi trưa không?”
Với một câu hỏi đơn giản như vậy, nhưng GPT-4 – mô hình tiên tiến nhất của OpenAI vào thời điểm đó – lại trả lời 1 cách không chắc chắn. GPT-4 đã trả lời rằng “Dựa trên các thông tin đã cung cấp, không thể khẳng định một cách chắc chắn rằng Mable còn sống vào buổi trưa”.
Xaq Pitkow, phó giáo sư tại Đại học Carnegie Mellon, cũng đồng tình rằng AI còn gặp nhiều hạn chế khi đối mặt với những bài toán trừu tượng, đòi hỏi suy luận vượt xa các phép tính đơn thuần.
Câu hỏi của Mable yêu cầu “lý luận thời gian”, tức là logic xử lý sự trôi qua của thời gian. Một mô hình AI có thể dễ dàng cho bạn biết rằng buổi trưa nằm giữa 9 giờ sáng và 7 giờ tối, nhưng để hiểu được những hệ quả của điều đó thì phức tạp hơn. “Nói chung, việc lý luận là rất khó,” Pitkow nói. “Đây là một lĩnh vực vượt xa khả năng hiện tại của AI trong nhiều trường hợp.”
AI giúp ích trong việc tìm hiểu về bộ não con người
Nghiên cứu về AI có thể không chỉ liên quan đến máy tính. Một số chuyên gia tin rằng việc so sánh cách AI và con người xử lý các nhiệm vụ phức tạp có thể giúp chúng ta khám phá bí mật của chính bộ não mình.
Một sự thật kỳ lạ về AI là chúng ta không thực sự biết nó hoạt động như thế nào. Chúng ta hiểu một cách tổng quan – con người là người tạo ra AI. Các mô hình ngôn ngữ lớn (LLMs) sử dụng phân tích thống kê để tìm ra các mẫu trong một lượng văn bản khổng lồ. Khi bạn hỏi một câu hỏi, AI sẽ dựa trên các mối quan hệ mà nó đã nhận thấy giữa các từ, cụm từ và ý tưởng, sau đó dự đoán câu trả lời có khả năng đúng nhất. Tuy nhiên, những liên kết cụ thể và các phép tính mà các công cụ như ChatGPT sử dụng để trả lời một câu hỏi cụ thể vẫn nằm ngoài tầm hiểu biết của chúng ta, ít nhất là hiện tại.
Điều tương tự cũng đúng với não bộ: chúng ta biết rất ít về cách mà trí óc hoạt động. Những kỹ thuật quét não tiên tiến nhất có thể cho thấy các nhóm tế bào thần kinh hoạt động khi một người suy nghĩ. Nhưng không ai có thể nói chính xác những tế bào thần kinh đó đang làm gì, hoặc suy nghĩ hoạt động như thế nào.
Tuy nhiên, bằng cách nghiên cứu AI và não bộ song song, các nhà khoa học có thể tiến bộ, Pitkow nói. Dù sao đi nữa, thế hệ AI hiện tại sử dụng “mạng nơ-ron” được mô phỏng theo cấu trúc của chính não bộ. Không có lý do gì để giả định rằng AI sử dụng cùng một quá trình như trí óc con người, nhưng việc học thêm về một hệ thống lý luận có thể giúp chúng ta hiểu rõ hơn về hệ thống còn lại. “AI đang bùng nổ, và cùng lúc đó, công nghệ thần kinh đang mở ra cơ hội chưa từng có để nhìn vào bên trong não,” Pitkow nói.
Cái AI không có: Trực giác
Một cây gậy và một quả bóng có giá tổng cộng 1,10 đô la. Cây gậy đắt hơn quả bóng 1,00 đô la. Vậy quả bóng giá bao nhiêu?
Hầu hết mọi người có xu hướng trừ 1,00 từ 1,10 và cho rằng quả bóng giá 0,10 đô la, theo Shane Frederick, giáo sư marketing tại Trường Quản lý Yale, người đã nghiên cứu các câu đố. Và hầu hết mọi người đều sai. Quả bóng thực ra có giá 0,05 đô la.
“Vấn đề là mọi người thường tin tưởng vào trực giác của họ,” Frederick nói. “Mọi người nghĩ rằng trực giác của họ thường đúng, và trong nhiều trường hợp, điều đó đúng. Bạn không thể sống nếu bạn cần phải đặt câu hỏi về từng suy nghĩ của mình.” Nhưng với bài toán cây gậy và quả bóng, cùng với nhiều câu đố khác tương tự, trực giác sẽ đánh lừa bạn. Theo Frederick, việc không có trực giác và chỉ làm việc theo số liệu đã giúp AI đưa ra câu trả lời chính xác hơn cho những loại câu hỏi như trên.
Tư duy sáng tạo và linh hoạt vẫn thua con người
Trong một nghiên cứu khác, AI được yêu cầu giải các câu đố rebus – những câu đố sử dụng hình ảnh và ký tự để biểu thị từ ngữ. Kết quả cho thấy, con người vẫn chiếm ưu thế với tỉ lệ chính xác 91,5%, trong khi AI đạt 84,9%. Điều này cho thấy, mặc dù AI đang ngày càng phát triển, khả năng suy luận của nó vẫn chưa thể vượt qua con người trong những vấn đề đòi hỏi tư duy sáng tạo và linh hoạt.
Xem thêm: Công nghệ AI tái hiện ca sĩ như thế nào?