Tại sao ung thư ngày càng khởi phát nhiều ở người trẻ?
Ngày càng có nhiều trường hợp mắc bệnh ung thư vú, đại trực tràng và các bệnh ung thư khác ở những người trong độ tuổi 20 – 40. Chuyện gì đang xảy ra vậy? Cùng Techie tìm hiểu ngay sau đây!
Tỷ lệ “trẻ hóa” đáng báo động của bệnh ung thư
Một nghiên cứu đến từ Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ (ACS) và Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế của WHO gần đây đã phát hiện ra một xu hướng đáng báo động: tỷ lệ mắc bệnh ung thư đại trực tràng ở những người trẻ tuổi từ 25 đến 49 tuổi đang tăng nhanh ở nhiều quốc gia trên thế giới, bao gồm cả các nước phát triển như Mỹ, Anh và Úc. Điều đáng chú ý là, trong khi tỷ lệ ung thư đại trực tràng ở nhóm tuổi lớn tuổi vẫn tương đối ổn định thì ở nhóm người trẻ lại có sự gia tăng rõ rệt.
Trước đó, cũng đã có nhiều nghiên cứu về các nhóm bệnh ung thư khác, cho thấy sự gia tăng tương tự về tỷ lệ mắc bệnh ở người trẻ.
Đơn cử như ung thư vú là một trong những chứng bệnh cho thấy rõ xu hướng này. Báo cáo từ ACS cho thấy rằng, dù số ca tử vong ung thư vú ở phụ nữ đã giảm khoảng 10% trong thập kỷ qua, tỷ lệ mắc bệnh lại đang tăng 1% mỗi năm – và tăng 1,4% mỗi năm đối với phụ nữ dưới 50 tuổi.
Dựa trên các cuộc điều tra dịch tễ học, xu hướng này dường như bắt đầu từ những năm 1990. Một nghiên cứu cho thấy tỷ lệ mắc ung thư khởi phát sớm trên toàn cầu đã tăng 79% từ năm 1990 đến năm 2019, với số ca tử vong liên quan đến ung thư ở người trẻ tuổi tăng 29%. Một báo cáo khác trên The Lancet Public Health mô tả rằng tỷ lệ mắc ung thư ở Hoa Kỳ đã tăng dần qua các thế hệ với 17 loại ung thư khác nhau, đặc biệt ở thế hệ X và Millennials.
Trước thực trạng đáng quan ngại này, Hiệp hội phòng chống ung thư Quốc tế (UICC) đang nỗ lực nâng cao nhận thức cho các bác sĩ về tầm quan trọng của việc phát hiện dấu hiệu ung thư sớm ở người trẻ. Bà Sonali Johnson, trưởng bộ phận vận động tại UICC, chia sẻ: “Các bác sĩ thường có xu hướng liên hệ các triệu chứng như khó tiêu, mệt mỏi ở người lớn tuổi với bệnh ung thư hơn là ở người trẻ tuổi. Điều này có thể dẫn đến việc bỏ qua các dấu hiệu cảnh báo sớm ở những bệnh nhân trẻ tuổi.”
Các chuyên gia ung thư cho biết thêm, người mắc căn bệnh ung thư tuyến tụy – vốn dĩ thường được chẩn đoán ở những người tầm 70 tuổi – đôi khi lại trẻ hơn nhiều so với dự đoán. Bác sĩ Eileen O’Reilly tại một bệnh viện ở New York nói rằng: “Không hiếm khi tôi gặp những người dưới 40 tuổi bị ung thư tuyến tụy. Hầu như tuần nào cũng có. Điều này thật đáng lo ngại. Đây là những người đang ở đỉnh cao của cuộc đời, bắt đầu lập gia đình và có tất cả lý do để sống”.
Nguyên nhân là gì?
Mặc dù yếu tố di truyền, như đột biến gen BRCA1 và BRCA2, thường được xem là nguyên nhân chính gây ung thư ở người trẻ tuổi, tuy nhiên ngày càng có nhiều bệnh nhân không có khuynh hướng di truyền rõ ràng. Theo bác sĩ Eileen O’Reilly, trong nhiều trường hợp ung thư khởi phát sớm mà bà gặp, các khối u của bệnh nhân trẻ tuổi tỏ ra hung hãn hơn và tiến triển nhanh hơn so với những bệnh nhân lớn tuổi, ngay cả khi họ có sức khỏe tốt. Điều đáng lo ngại là, các khối u này thường không có đột biến gen rõ ràng, khiến việc dự đoán và điều trị trở nên khó khăn hơn.
Sự xuất hiện ngày càng nhiều các trường hợp ung thư ác tính ở người trẻ tuổi đang đặt ra nhiều câu hỏi cho các nhà khoa học. Nếu xu hướng này tiếp tục, nó sẽ gây ra một gánh nặng lớn cho hệ thống y tế và đe dọa đảo ngược những tiến bộ đã đạt được trong cuộc chiến chống ung thư.
Có lẽ lời giải thích rõ ràng nhất về nguyên nhân tiềm ẩn cho sự gia tăng ung thư ở người trẻ tuổi là sự thay đổi lối sống, đặc biệt là tình trạng béo phì và các vấn đề chuyển hóa liên quan. Nghiên cứu cho thấy việc tăng cân quá mức ở độ tuổi trẻ có thể làm tăng nguy cơ mắc nhiều loại ung thư, bao gồm ung thư thận, buồng trứng và tụy.
Giáo sư Shuji Ogino cho rằng sự kết hợp giữa yếu tố di truyền và môi trường, đặc biệt là chế độ ăn uống không lành mạnh và lối sống ít vận động, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển của bệnh. “Mỗi người chúng ta đều có hàng nghìn biến thể di truyền, một số trong đó làm tăng nguy cơ ung thư một cách rất nhỏ, nhưng khi kết hợp với một số thay đổi môi trường thì nguy cơ này tăng lên. Chúng ta biết rằng ăn quá nhiều đường và thực phẩm chế biến, có mức đường huyết cao liên tục và trở nên kháng insulin không chỉ làm tăng nguy cơ tiểu đường mà còn ung thư.”
Tuy vậy, béo phì chỉ là một trong những nguyên nhân. Một số bệnh nhân khác vẫn mắc ung thư tuyến tụy dù cho họ “có vẻ khỏe mạnh, năng động và cực kỳ thể lực”, bác sĩ O’Reilly cho biết.
Giáo sư Ogino đưa ra giả thuyết rằng sự gia tăng ung thư ở người trẻ tuổi có thể liên quan đến các yếu tố môi trường mới nổi. Các thói quen sinh hoạt xấu như giảm thời gian ngủ, làm việc ca đêm và tiếp xúc quá nhiều với ánh sáng nhân tạo có thể là những yếu tố nguy cơ tiềm ẩn. Ngoài ra, chế độ ăn uống không lành mạnh và lối sống ít vận động cũng góp phần làm tăng nguy cơ này.
Bên cạnh đó, một bác sĩ phẫu thuật ở New Zealand đã đưa ra giả thuyết rằng vi nhựa có thể là một trong những nguyên nhân gây ra sự gia tăng ung thư đại trực tràng ở người trẻ tuổi. Ông cho rằng những hạt nhựa nhỏ này có thể làm tổn hại lớp bảo vệ niêm mạc ruột, tạo điều kiện cho các chất độc hại xâm nhập và gây ung thư.
Ngoài ra, các nghiên cứu còn chỉ ra rằng việc lạm dụng kháng sinh cũng là một trong những yếu tố. Nhìn chung, mức tiêu thụ kháng sinh trên đầu người trên toàn cầu đã tăng ở tất cả các nhóm tuổi trong 2 thập kỷ trở lại đây. Với khả năng tiêu diệt hàng loạt loại vi khuẩn, thuốc kháng sinh có thể làm thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột theo cách có hại tiềm ẩn, và là có thể là nguy cơ cho các loại bệnh như ung thư tuyến tụy, ung thư tế bào thận, u lympho.
Tóm lại thì, ung thư là một bệnh phức tạp, thường là kết quả của sự kết hợp nhiều yếu tố khác nhau chứ không chỉ một yếu tố duy nhất. Việc hiểu rõ hơn về các yếu tố nguy cơ mới nổi sẽ giúp chúng ta tìm ra những cách phòng ngừa và điều trị hiệu quả hơn. Và cuối cùng, đừng quên khám sức khỏe định kỳ để kịp thời phát hiện ra những dấu hiệu đáng báo động trong cơ thể.
>>Xem thêm: Khi công nghệ hỗ trợ giao tiếp cho người khiếm khuyết trở thành con dao hai lưỡi