Gọi vốn cộng đồng (crowdfunding) – Khi nhiều cánh én nhỏ giúp startups làm nên mùa xuân

Gọi vốn cộng đồng (crowdfunding) giúp các đơn vị khởi nghiệp giải quyết bài toán tài chính khi doanh nghiệp chưa đủ tiềm năng hay quan hệ để thu hút sự chú ý từ các nhà đầu tư thiên thần hay các quỹ đầu tư mạo hiểm.

Câu chuyện lấy nguồn vốn từ đâu là bài toán thường trực của các doanh nghiệp khởi nghiệp. Không phải dự án nào cũng có đủ tiềm năng và quan hệ để nhận được vốn từ các nhà đầu tư thiên thần hay các quỹ đầu tư mạo hiểm. Trong khi đó, muốn phát triển, các đơn vị khởi nghiệp luôn cần ngân sách vận hành. Theo trang Fundable, có ít hơn 1% các startup có thể nhận được hỗ trợ từ các nhà đầu tư thiên thần, còn số lượng nhận vốn từ các quỹ đầu tư mạo hiểm rơi vào khoảng 0.5%.

Vào lúc này, các doanh nghiệp khởi nghiệp bắt đầu tìm đến các hình thức gọi vốn khác như gọi vốn cộng đồng (crowdfunding). 

Gọi vốn cộng đồng là hình thức gây quỹ cho một dự án cụ thể bằng cách kêu gọi một số lượng lớn người tham gia ủng hộ tài chính trong khoảng thời gian ngắn (có thể chỉ kéo dài vài tháng). Người tham gia gọi vốn cộng đồng không bị giới hạn ở bất kỳ quy mô tài chính nào, dù số tiền đóng góp cực nhỏ.

Gọi vốn cộng đồng thường diễn ra trực tuyến, khi startup đã có được hình hài sơ khởi, có sản phẩm, có nhân sự. Ở giai đoạn này, đơn vị khởi nghiệp mong muốn mang sản phẩm của mình ra thị trường để khảo sát, từ đó thu thập thêm thông tin và thay đổi sản phẩm nếu cần. Tuy nhiên, startup có thể đã sử dụng hết nguồn vốn tự thân CEO/ Founder ban đầu đã bỏ ra, nhưng lại chưa đủ “sức nặng” để có thể kêu gọi vốn từ các nhà đầu tư thiên thần hay các quỹ đầu tư mạo hiểm.

Do đó, hình thức gọi vốn cộng đồng trở thành một sự lựa chọn hoàn hảo cho các đơn vị khởi nghiệp – vừa giúp CEO/Founder hiểu thêm về thị trường (liệu sản phẩm/ mô hình kinh doanh đã chạm đến nhu cầu của người dùng chưa, liệu họ có thực sự hứng thú với nó hay không), vừa được hỗ trợ về mặt tài chính để thực hiện các nhu cầu cải tiến sản phẩm, thúc đẩy hoạt động kinh doanh.

Các tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân có sự tương đồng có thể dùng gọi vốn cộng đồng từ bất cứ dạng thức nào cho dự án, ví dụ như cho mục đích từ thiện là dễ thấy nhất, cho các doanh nghiệp khởi nghiệp, hay học phí.

Những địa chỉ gọi vốn cộng đồng nổi tiếng thường gặp bao gồm GoFundMe, Kiva, KickStarter và Indiegogo. Ngoài ra, còn cả trăm, cả nghìn website tương tự tồn tại với mục đích gọi vốn cộng đồng. Đa phần các trang trên đều có những đặc điểm:

• Cho phép người dùng thiết lập một trang để miêu tả, quảng bá và cập nhật về tiến độ dự án đang được gọi vốn
• Chấp nhận quyên góp trực tuyến 
• Dễ dàng chia sẻ trên các nền tảng mạng xã hội
• Cụ thể hoá được mục đích gọi vốn (hoàn cảnh cá nhân, kinh doanh, sáng tạo…)

Tuy mô hình giữa các trang có nhiều điểm chung, nhưng các hình thức gọi vốn cộng đồng cũng muôn hình vạn trạng. Có thể điểm qua một số dạng crowdfunding thường gặp như:

• Nhận quà tri ân: Đây là phương pháp huy động vốn thường gặp cho các dự án chưa từng có trên thị trường, mang tính đột phá và táo bạo. Nếu dự án thành công, những người đã tài trợ cho dự án sẽ được quà tri ân từ dự án, những món quà này có thể mang ý nghĩa tượng trưng, nhưng cũng có thể quà chính là bản thân sản phẩm mà họ đã ủng hộ.
• Góp vốn cho vay: Với các doanh nghiệp đã được thành lập, tuy nhiên các loại tài sản thế chấp chưa đủ sức nặng để thuyết phục ngân hàng, thì đây chính là hình thức phù hợp. Vốn vay được lấy từ vốn góp của cộng đồng hoặc từ những người đã kinh doanh thành công.
• Góp cổ phần: Hình thức này cũng giống như việc mua cổ phiếu một công ty mới có tiềm năng. Người đầu tư nhận lại cổ phần và lợi nhuận nếu công ty kinh doanh có lãi.
• Ủng hộ dự án từ thiện: Đây là hình thức các tổ chức xã hội, tổ chức phi chính phủ khi vận động quyên góp giúp đỡ vùng thiên tai, người có hoàn cảnh đặc biệt hoặc trung tâm bảo trợ… Hình thức này không xét đến việc phải có quà tri ân, lợi nhuận hay cổ phần.

Ngoài ra, vẫn có những dự án đang áp dụng nhiều hình thức cùng một lúc để thu hút được nhà đầu tư.

Các bạn cũng có thể tìm hiểu những hình thức gọi vốn thường thấy tại các startups thành công qua series bài viết #đầu tư start up trên Techie tại đây.