Creatine – Không chỉ tốt để tăng cơ mà còn tốt cho trí óc

Khi nhắc đến creatine, nhiều người sẽ nghĩ ngay đến các gymer, bodybuilder – bởi đây là một trong những thực phẩm bổ sung phổ biến nhất để hỗ trợ tăng cơ, cải thiện hiệu suất vận động. Nhưng gần đây, giới khoa học lại chú ý đến một khía cạnh hoàn toàn mới: liệu creatine có thể giúp tăng cường trí nhớ, cải thiện tâm trạng và giảm căng thẳng? Cùng Techie tìm hiểu nhé

Không chỉ dành cho dân tập gym

Creatine là một hợp chất được cơ thể sản sinh tự nhiên trong gan, thận và tụy, sau đó được dự trữ chủ yếu ở cơ và não. Tuy nhiên, lượng creatine nội sinh thường không đủ, nên chúng ta còn hấp thụ thêm từ thực phẩm như thịt đỏ và cá.

Creatine đóng vai trò như một “nguồn pin dự phòng”, cung cấp năng lượng nhanh cho tế bào khi cần thiết. Đây chính là lý do vì sao nó có mặt trong rất nhiều thực phẩm bổ sung thể thao. Nhưng các nhà khoa học cho rằng, chính cơ chế này cũng có thể hỗ trợ cho trí não – đặc biệt trong những lúc bị căng thẳng hoặc thiếu ngủ.

Creatine cải thiện trí nhớ

Tiến sĩ Ali Gordjinejad tại Trung tâm nghiên cứu Jülich (Đức) đã tiến hành một thử nghiệm thú vị: ông cho 15 người thức trắng một đêm và chia thành hai nhóm – một nhóm dùng creatine, nhóm còn lại dùng giả dược. Kết quả: nhóm dùng creatine phản xạ nhanh hơn đáng kể, trí nhớ ngắn hạn cũng được cải thiện.

Theo Gordjinejad, khi não bị stress do thiếu ngủ, cơ thể có xu hướng hấp thụ creatine tốt hơn. “Creatine lúc này như một viên pin sạc, giúp tế bào có đủ năng lượng để hoạt động trong điều kiện bất lợi,” ông giải thích.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng liều dùng trong nghiên cứu lên tới 35g – cao gấp 10 lần khuyến nghị thông thường – có thể gây đau bụng hoặc ảnh hưởng đến người có vấn đề về thận. Gordjinejad dự kiến sẽ thực hiện nghiên cứu tiếp theo với liều thấp hơn.

Liệu có thể giúp người thi cử, trực đêm?

Tiềm năng ứng dụng của creatine không chỉ dừng ở dân thể thao. Nếu các nghiên cứu tiếp theo xác nhận hiệu quả, creatine có thể giúp các đối tượng như nhân viên cấp cứu, bác sĩ trực đêm hay học sinh ôn thi xuyên đêm tăng cường tỉnh táo, cải thiện trí nhớ tạm thời.

Tuy vậy, giáo sư Terry McMorris tại Đại học Chichester (Anh) lại cho rằng còn quá sớm để khẳng định. Trong một đánh giá gần đây trên 15 nghiên cứu, ông nhận thấy kết quả chưa đồng nhất – phần vì liều lượng và cách sử dụng creatine khác nhau, phần vì các bài test trí tuệ đã lỗi thời, không đủ thách thức.

Tác động đến sức khỏe tâm thần và các bệnh mãn tính

Ngoài não bộ, creatine còn đang được nghiên cứu ở nhiều lĩnh vực khác:

• Trầm cảm: Một nghiên cứu cho thấy bệnh nhân trầm cảm được điều trị bằng liệu pháp tâm lý kết hợp với creatine có cải thiện tốt hơn so với nhóm chỉ dùng liệu pháp tâm lý. Lý do có thể là vì creatine hỗ trợ sản sinh năng lượng và điều hòa chất dẫn truyền thần kinh trong não.

• Người ăn chay: Các nghiên cứu cho thấy người ăn chay có lượng creatine thấp hơn người ăn thịt – điều này có thể lý giải phần nào vì sao họ có nguy cơ cao hơn với các vấn đề về sức khỏe tâm thần.

• Hội chứng hậu Covid: Một thử nghiệm nhỏ tại Serbia trên bệnh nhân long Covid cho thấy nhóm dùng 4g creatine mỗi ngày có triệu chứng cải thiện – đặc biệt là giảm sương mù não và cải thiện khả năng tập trung.

• Tiền mãn kinh và mãn kinh: Creatine có thể hỗ trợ làm dịu các triệu chứng khó chịu nhờ tác động chống oxy hóa và điều hòa năng lượng cho tế bào.

• Ngăn ngừa ung thư: Một nghiên cứu trên 25.000 người từ 52 tuổi trở lên cho thấy, chỉ cần tăng thêm 0,09g creatine mỗi 2 ngày từ khẩu phần ăn cũng giúp giảm 14% nguy cơ mắc ung thư.

Cân nhắc trước khi dùng

Dù creatine có nhiều tiềm năng, nhưng không phải ai cũng cần bổ sung. Việc sử dụng liều cao không đúng cách có thể gây tác dụng phụ, nhất là với người có tiền sử bệnh thận. Ngoài ra, nghiên cứu về creatine vẫn còn ở giai đoạn đầu trong nhiều lĩnh vực, nên cần thận trọng và có sự tư vấn từ chuyên gia y tế trước khi sử dụng.

Creatine đang dần thoát khỏi hình ảnh “thực phẩm bổ sung cho gymer”, và trở thành một đề tài hấp dẫn trong y học hiện đại. Từ hỗ trợ trí nhớ, cải thiện tâm trạng, đến tiềm năng ứng dụng trong thai kỳ và chống lão hóa – creatine có thể là một phần quan trọng trong tương lai của dinh dưỡng chức năng. Nhưng cũng như mọi “thần dược”, đừng vội tin cho đến khi có chứng minh khoa học từ nhiều nguồn khác nhau.

Xem thêm: Thực phẩm lên men như kombucha có thực sự tốt cho sức khỏe?