Bạn có bao giờ tự hỏi vũ trụ có mùi gì không?
Khi nhắc đến vũ trụ, chúng ta thường nghĩ đến những hình ảnh ngoạn mục từ kính thiên văn, những hành tinh xa xôi hay các hành trình không gian đầy mạo hiểm. Nhưng còn một khía cạnh ít ai nghĩ đến: vũ trụ có mùi gì? Cùng Techie tìm hiểu nhé!
Tại triển lãm “Liệu sự sống có thể tồn tại ngoài Trái đất?” ở Bảo tàng Lịch sử Tự nhiên London, nhà khoa học Marina Barcenilla – đồng thời là nhà thiết kế mùi hương và nghiên cứu sinh tiến sĩ về sinh học vũ trụ đã hé lộ một khía cạnh rất khác của vũ trụ: mùi hương của các hành tinh.
Sao Mộc: Một quả bom thối giữa vũ trụ
Barcenilla mô tả Sao Mộc như một “quả bom thối”. Hành tinh khổng lồ này có nhiều tầng mây với thành phần hóa học khác nhau. Tầng trên cùng có băng amoniac – loại hóa chất có mùi giống nước tiểu mèo. Xuống sâu hơn là amoni sulfit – thứ mùi mà bà gọi là “sự kết hợp đến từ địa ngục” giữa amoniac và lưu huỳnh, tương tự mùi trứng thối.
Tiếp tục đi sâu, các dải mây xoáy màu cam đỏ đặc trưng của Sao Mộc có thể phát sinh từ hỗn hợp amoniac, phốt pho và một số hợp chất hữu cơ gọi là tholins – những phân tử phức tạp giống như xăng dầu, mang theo mùi dầu nhớt, tỏi và một chút vị cháy.
Trạm không gian Mir và “hương vị quê nhà”
Helen Sharman – nữ phi hành gia đầu tiên của Anh – kể lại kỷ niệm đáng nhớ trên trạm vũ trụ Mir năm 1991. Trước khi bay, bà được tặng một nhánh cây ngải cứu khô để mang lên vũ trụ. Trong suốt hành trình, mùi hương quen thuộc từ lá cây giúp bà cảm thấy gần gũi với Trái đất hơn.
Tuy nhiên, không gian bên trong trạm không có mùi rõ rệt vì môi trường vi trọng lực khiến không khí nóng không thể bốc lên, làm mùi từ thức ăn khó tỏa ra. Mùi duy nhất thực sự nổi bật lại đến từ… ngoài không gian.
Sau mỗi chuyến đi bộ ngoài vũ trụ, khi các phi hành gia quay trở lại, họ đều ngửi thấy mùi đặc trưng: kim loại nóng, khét như dây điện cháy hay mùi thuốc súng. Theo Sharman, một khả năng là do oxy nguyên tử bám vào thiết bị và bộ đồ không gian, khi quay trở lại cabin sẽ phản ứng tạo ra ozon – loại khí có mùi giống không khí sau cơn giông.
Khi mùi trở thành dấu hiệu của sự sống
Từ năm 2022, kính thiên văn James Webb đã giúp con người “ngửi” được bầu khí quyển của các hành tinh xa xôi bằng cách quan sát ánh sáng đi qua bầu khí quyển và phân tích thành phần hóa học. Nhờ vậy, các nhà khoa học đã phát hiện CO₂ trong khí quyển hành tinh WASP-39 b và DMS – phân tử gắn liền với mùi biển – trên hành tinh K2-18b.
DMS và DMDS là những hợp chất chỉ được sinh ra bởi sinh vật biển trên Trái đất, như sinh vật. Nếu các chất này thực sự tồn tại trên K2-18b, điều đó có thể gợi ý sự sống đang tồn tại trong đại dương của hành tinh cách Trái đất 120 năm ánh sáng này.
Dù vũ trụ xa xôi có thể mang theo đủ loại mùi – từ trứng thối, cá ươn, tỏi cháy đến… xăng dầu – thì đối với những người từng bước ra khỏi khí quyển Trái đất, mùi đáng nhớ nhất vẫn là mùi của quê nhà.
Sharman nhớ mãi khoảnh khắc trở về Kazakhstan vào cuối tháng 5/1991, khi tàu đáp xuống vùng thảo nguyên phủ đầy cây ngải cứu. Cánh cửa mở ra, một luồng khí trong lành và hương thơm cỏ cây tràn vào, khiến bà xúc động tột độ. “Nó thơm lắm – thực sự tuyệt vời” bà kể.
Xem thêm: 10 phát minh tưởng chừng “chỉ có trong phim” đang trở thành hiện thực!