Giáo dục tương lai qua lăng kính AI: khi giảng viên được ‘nhân bản’ bằng công nghệ

Điều gì sẽ xảy ra nếu một ngày nào đó, học sinh không chỉ học từ giáo viên thật, mà còn từ một “phiên bản AI” của chính họ? Một giảng viên Oxford đã thử nghiệm ý tưởng này bằng cách để AI “đóng giả” mình và dạy lại chính các nghiên cứu của chính ông. Kết quả mang lại nhiều bất ngờ: khóa học được cấu trúc hoàn chỉnh, gợi mở những góc nhìn mới và thậm chí còn vượt ngoài hiểu biết ban đầu của chính tác giả. Cùng Techie tìm hiểu kỹ hơn sau đây! 

Thiết kế khóa học thông qua AI

Tác giả của thử nghiệm là chuyên gia trong lĩnh vực truyền thông và trí tuệ nhân tạo Alex Connock. Ông đã thiết lập tác nhân AI trên nền tảng Nebula One (trên Azure). Alex yêu cầu AI nhập vai chính bản thân mình và tạo ra nội dung giảng dạy dựa trên các tài liệu học thuật có sẵn trên mạng do ông từng xuất bản. Mô hình ngôn ngữ lớn (LLM) được phép tự tìm kiếm thông tin từ nguồn công khai, không cần dữ liệu bổ sung.

Kết quả: AI đã thiết kế một khóa học kéo dài cả học kỳ, bao gồm 6 mô-đun chặt chẽ về truyền thông và AI. Cấu trúc khóa học được đánh giá là gọn gàng và logic, thậm chí còn độc đáo hơn so với những gì giảng viên từng nghĩ đến.

Khóa học được thiết kế với tính tương tác cao, nhịp độ nhanh và đòi hỏi khả năng tư duy phản biện liên tục, theo đúng tiêu chuẩn nghiêm túc của một tutorial Oxford (phương pháp giảng dạy đặc trưng của Đại học Oxford). AI phản hồi gần như ngay lập tức mọi thắc mắc và thể hiện tầm hiểu biết rộng hơn về bối cảnh tổng thể của lĩnh vực này, nhờ khả năng tiếp cận vô số dữ liệu huấn luyện.

Alex Connock nhận thấy rằng toàn bộ sách, bài báo, phỏng vấn và thậm chí các bài giảng chưa được ông công bố một cách chính thức cũng đã được GPT-4 và GPT-5 sử dụng trong tập dữ liệu huấn luyện.

Đánh giá trải nghiệm học tập

Mặc dù là “tác giả” của mọi nội dung, Alex cho biết khóa học vẫn mang lại trải nghiệm học tập giá trị, và đã chấm cho phiên bản AI của mình 5 sao trọn vẹn trong “bảng đánh giá sinh viên” giả định.

Trong các buổi thảo luận, AI đặt ra những câu hỏi triết học sắc sảo mà người hướng dẫn chưa từng trực tiếp đề cập. Ví dụ, khi thảo luận về đạo đức trong thiết kế nhân vật không người chơi (NPC), AI đã nêu bật các vấn đề về thiên kiến, định kiến và ranh giới giữa “nhân vật” với một “thực thể độc lập” khi NPC có khả năng học và thích nghi. Những câu hỏi này được đánh giá là sáng tạo và mang tính gợi mở, khi ngay cả bản thân giảng viên cũng chưa từng đặt ra.

Được biết, Open AI đã hợp tác với nhà xuất bản Routledge, nơi sách của Alex được phát hành. Vì vậy, mô hình của Open AI trích xuất thông tin bài giảng chính xác hơn so với Google Gemini và DeepSeek (Trung Quốc). Khác với một bộ phận tác giả, Alex ủng hộ việc sách của ông được AI sử dụng làm dữ liệu, vì Alex mong muốn công trình nghiên cứu của mình được tham gia vào “cuộc trò chuyện toàn cầu” ở mọi ngôn ngữ và định dạng. Và hiện tại, “ngôn ngữ” dễ tiếp cận nhất chính là ngôn ngữ của AI.

Điều đó đồng nghĩa với việc các tác giả cần quan tâm tới AI Optimization – tối ưu nội dung để LLM dễ dàng tìm thấy và xử lý, giống như SEO cho công cụ tìm kiếm, nhưng dành cho AI, Alex nhận định.

Vai trò của AI trong giáo dục

Thử nghiệm của Alex, dù có vẻ kỳ lạ, lại hé lộ một khả năng quan trọng. Các dự án tự học có sự hỗ trợ của tác nhân AI rất có thể là điều mà giáo dục đại học thực sự cần: mô hình học tập tương tác, phân tích sâu sắc, và cá nhân hóa cao độ.

Những giá trị này đang dần được chứng minh qua các nghiên cứu. Một nghiên cứu do Đức dẫn đầu đã chỉ ra rằng phản hồi do AI tạo ra không chỉ giúp thúc đẩy động lực mà còn cải thiện kết quả ôn thi của học sinh trung học. Việc tích hợp lớp AI hoạt động theo thời gian thực vào quy trình giảng dạy chính thức tại các trường học và đại học sẽ sớm trở thành hiện thực.

Trong môi trường đại học, AI đã hiện diện rõ ràng. Sinh viên sử dụng AI để ghi chú bài giảng, trích xuất nội dung nhanh chóng, và các nội dung này sẽ tiếp tục được sử dụng để huấn luyện hàng loạt Mô hình Ngôn ngữ Lớn (LLM). Các công cụ như ChatGPT, Claude, Gemini hay DeepSeek/Qwen đã trở thành công cụ không thể thiếu trong các dự án của thế hệ Gen Z.

Tuy nhiên, điểm mấu chốt nằm ở đây: Khi AI ngày càng giữ vai trò trung tâm, vai trò của người thầy lại càng trở nên quan trọng hơn. Giảng viên sẽ là người định hướng trải nghiệm học tập, tích hợp các công trình hàn lâm vào khuôn khổ khóa học, và là nguồn động lực trực tiếp, tạo sự gắn kết cho sinh viên. Giảng viên có thể mở rộng giá trị của mình bằng cách đóng vai trò “gia sư cá nhân AI mở rộng” cho từng sinh viên, đáp ứng nhu cầu học tập riêng biệt.

Đối với những giảng viên trẻ, những người có ít công trình nghiên cứu để huấn luyện LLM, họ lại có lợi thế là thế hệ “thuận tự nhiên với AI” (AI-native). Họ có thể sử dụng AI để mở rộng tầm nhìn về nghiên cứu ngoài phạm vi cá nhân và thiết kế khóa học toàn diện hơn.

Trong lĩnh vực AI, các cặp mâu thuẫn luôn đồng thời tồn tại: AI vừa có trí thông minh cảm xúc, vừa vô cảm; vừa là công cụ dự đoán văn bản, vừa là đối tác sáng tạo bậc cao. Tương tự, trong giáo dục, AI vừa tiềm ẩn mối đe dọa với không gian học tập, vừa có thể tăng cường tương tác mạnh mẽ. Mặc dù có quan điểm lo ngại AI sẽ khiến sinh viên thụ động hơn, nhưng có lẽ, AI đang mở khóa một cấp độ cá nhân hóa, thách thức và động lực hoàn toàn mới trong quá trình học tập.

Bài viết được thể hiện trên quan điểm của tác giả nghiên cứu. Xem bài viết gốc tại The Conversation.

>>Xem thêm: 5 mẹo sử dụng ChatGPT giúp tiết kiệm thời gian tại nơi làm việc