Giải mã cách loài bò giao tiếp với nhiều điều thú vị
Ngôn ngữ không chỉ giới hạn ở con người. Ít ai nghĩ rằng những con bò có thể có một hệ thống giao tiếp phức tạp – cho đến khi nhà ngôn ngữ học người Hà Lan Leonie Cornips quyết định nghiên cứu chúng một cách nghiêm túc. Cùng tìm hiểu với Techie nhé!
Cornips, chuyên gia nghiên cứu ngôn ngữ tại Viện Meertens ở Amsterdam, đã dành nhiều năm để quan sát và tìm hiểu cách bò “nói chuyện” với nhau. Bà tin rằng ngôn ngữ không chỉ là những âm thanh phát ra từ miệng mà còn là sự kết hợp giữa cử động cơ thể, môi trường xung quanh và cả mối quan hệ giữa các cá thể.
Ngôn ngữ không lời và những quy tắc giao tiếp đặc biệt
Khi lần đầu tiếp cận với một đàn bò, Cornips nhanh chóng nhận ra rằng con người không thể đơn giản bước vào không gian của chúng mà không có “nghi thức” phù hợp. Một ví dụ điển hình là khi bà cố gắng lại gần Piet – một con bò đực trẻ. Ban đầu, Cornips muốn chạm vào nó ngay lập tức, nhưng Piet lùi lại, không thoải mái. Chỉ sau một thời gian dài quan sát, bà mới hiểu rằng mình cần tôn trọng không gian cá nhân của Piet, giữ khoảng cách, sử dụng ánh mắt gián đoạn và chờ đợi để thiết lập sự tin tưởng.
Những cử chỉ nhỏ như cử động tai, vươn cổ, hay vỗ vào hàng rào cũng đóng vai trò quan trọng trong giao tiếp của bò. Một nghiên cứu năm 2019 tại Úc đã phát hiện rằng mỗi con bò có giọng đặc trưng riêng và duy trì giọng điệu này trong nhiều tình huống khác nhau. Điều đó chứng tỏ chúng có hệ thống giao tiếp rõ ràng hơn con người từng nghĩ.
Bò và con người: Sự hiểu lầm kéo dài hàng thế kỷ?
Từ lâu, con người vẫn tin rằng ngôn ngữ là dấu hiệu của sự vượt trội, một quan điểm được gọi là “logocentrism” – cho rằng chỉ những sinh vật có ngôn ngữ bằng lời nói mới có vị trí đặc biệt trong thế giới động vật. Nhưng nghiên cứu của Cornips lại chỉ ra rằng bò, cũng như nhiều loài vật khác, có cách giao tiếp phức tạp, dù không theo khuôn mẫu của con người.
Không chỉ dừng lại ở giao tiếp nội bộ, bò còn phải “học” cách hiểu con người – một điều mà nhiều người không nhận ra. Trong các trang trại chăn nuôi, bò phải thích nghi với nhịp sống của nông dân, hiểu khi nào cần di chuyển, khi nào đến giờ ăn hay vắt sữa. Nếu không theo kịp, chúng có nguy cơ bị loại bỏ. Cornips nhấn mạnh rằng thay vì bị coi là loài vật thụ động, bò thực ra đang phát triển những kỹ năng giao tiếp tinh vi để sinh tồn trong thế giới do con người thống trị.
Một góc nhìn mới về ngôn ngữ động vật
Nghiên cứu về giao tiếp của bò không chỉ giúp con người hiểu hơn về động vật mà còn đặt ra những câu hỏi lớn hơn về bản chất của ngôn ngữ. Nếu ngôn ngữ không chỉ là lời nói, mà là toàn bộ hệ thống giao tiếp bằng cử chỉ, âm thanh và môi trường xung quanh, thì liệu đã đến lúc chúng ta cần mở rộng định nghĩa về “ngôn ngữ”?
Cornips không đặt nặng vấn đề quyền động vật trong nghiên cứu của mình, nhưng bà tin rằng hiểu biết về ngôn ngữ của bò có thể thay đổi cách con người nhìn nhận về chúng – không chỉ là nguồn thực phẩm, mà còn là những sinh vật có đời sống xã hội và giao tiếp phức tạp.
Những phát hiện này có thể mở ra cánh cửa cho các nghiên cứu sâu hơn về cộng đồng và văn hóa động vật, cũng như cải thiện cách con người tương tác với những loài vật mà chúng ta đã thuần hóa trong hàng ngàn năm qua. Có lẽ, đã đến lúc chúng ta lắng nghe chúng một cách nghiêm túc hơn.