Hình ảnh trên mạng đang thay đổi cách chúng ta suy nghĩ như thế nào?

Mỗi ngày, chúng ta bị “bão hòa” bởi hàng ngàn hình ảnh kỹ thuật số. Từ mạng xã hội, kết quả tìm kiếm trên Google, cho đến những bức ảnh được bạn bè gửi qua tin nhắn, lượng hình ảnh mà mắt chúng ta tiếp nhận gần như không ngừng nghỉ. Cùng Techie tìm hiểu thêm nhé!

Theo một báo cáo, người dùng internet trung bình dành khoảng 6 giờ 40 phút mỗi ngày trên mạng – đồng nghĩa với việc hình ảnh chiếm phần lớn trong những gì chúng ta nhìn thấy hàng ngày.

Nhưng điều bất ngờ là, những hình ảnh này có thể đang ảnh hưởng lớn đến cách chúng ta suy nghĩ.

Hình ảnh trực tuyến: Nguồn gốc của định kiến?

Một nghiên cứu gần đây đã phân tích các hình ảnh trên Google, Wikipedia và Internet Movie Database (IMDB) để tìm hiểu cách giới tính được thể hiện qua các ngành nghề. Kết quả không quá bất ngờ: hình ảnh trên mạng thường củng cố những định kiến giới tính.

Ví dụ, các nghề như “bác sĩ phẫu thuật tim”, “lập trình viên”, hay “chủ tịch” thường được gắn với nam giới, trong khi các nghề như “y tá”, “vũ công ba lê”, hoặc “người nội trợ” lại xuất hiện với phụ nữ nhiều hơn. Điều này càng rõ ràng hơn khi các công cụ trí tuệ nhân tạo (AI) học hỏi từ kho dữ liệu sẵn có, sau đó tiếp tục “nhân bản” những định kiến này khi tạo ra các hình ảnh mới.

Thậm chí, thử nghiệm gần đây cho thấy việc tìm kiếm hình ảnh nghề nghiệp qua Google có thể làm tăng định kiến giới tính trong tiềm thức. Những người tham gia thí nghiệm khi tiếp xúc với hình ảnh trực tuyến thay vì chỉ mô tả văn bản đã có mức độ định kiến cao hơn đáng kể, không chỉ ngay lập tức mà còn kéo dài đến vài ngày sau đó.

Vòng lặp định kiến trong trí tuệ nhân tạo

Không chỉ dừng lại ở việc phản ánh xã hội, các hình ảnh trực tuyến còn “đào tạo” các mô hình AI, khiến chúng tái hiện lại những định kiến này. Một ví dụ điển hình là khi yêu cầu AI tạo hình ảnh về các chuyên gia, kết quả thường là những người đàn ông da trắng với ngoại hình chuẩn mực.

Điều này tạo ra một vòng lặp nguy hiểm: hình ảnh thiên lệch từ AI khiến chúng ta tiếp nhận nhiều định kiến hơn, và từ đó, chúng ta tiếp tục tạo ra những nội dung trực tuyến thiên lệch, làm dữ liệu đầu vào cho AI trong tương lai.

Làm thế nào để thoát khỏi vòng xoáy này?

Trong bối cảnh tràn ngập hình ảnh và thông tin, điều quan trọng là chúng ta cần biết cách tự kiểm soát “thực đơn hình ảnh” của mình. Một số gợi ý thực tiễn bao gồm:

• Cân nhắc lựa chọn nguồn hình ảnh: Theo dõi các tài khoản hoặc nhiếp ảnh gia đến từ những nền văn hóa, sắc tộc khác nhau để mở rộng góc nhìn.
• Tối ưu hóa từ khóa tìm kiếm: Cách bạn diễn đạt khi tìm kiếm có thể ảnh hưởng trực tiếp đến kết quả hiển thị.
• Hạn chế thời gian sử dụng thiết bị: Đặt giới hạn thời gian sử dụng mạng xã hội hoặc thực hiện một “kế hoạch detox kỹ thuật số” để giảm sự phụ thuộc vào hình ảnh trực tuyến.

Cuối cùng, nhận thức chính là chìa khóa. Việc ý thức rằng hình ảnh bạn tiếp xúc hàng ngày có thể được tạo ra với mục đích thuyết phục hoặc củng cố định kiến sẽ giúp bạn nhìn nhận chúng một cách sáng suốt hơn.

Thời gian để nhìn lại thế giới thực

Trong suốt phần lớn lịch sử tiến hóa, con người không sống trong một môi trường “ngập hình ảnh”. Chỉ trong vài thế kỷ gần đây, sự phát triển của nghệ thuật và công nghệ đã thay đổi cách chúng ta tiếp nhận hình ảnh. Nhưng dường như, não bộ chúng ta vẫn chưa hoàn toàn thích nghi với lượng thông tin khổng lồ từ màn hình.

Vì vậy, có lẽ đã đến lúc chúng ta nên dành thêm thời gian để nhìn ngắm thế giới xung quanh, thay vì những hình ảnh được dựng lên bởi màn hình kỹ thuật số. Hãy cố gắng để tâm trí thoát khỏi những định kiến “nhân tạo” mà hình ảnh trực tuyến đang cố tình áp đặt.

Xem thêm: Xu hướng lạm dụng skincare ở các bé gái – mạng xã hội là nguyên nhân?