Thị trường việc làm thời AI: lối đi nào cho gen Z?

AI đang viết lại luật chơi trên thị trường việc làm và gen Z là thế hệ chịu tác động rõ rệt nhất. Các bạn trẻ cần làm gì để không bị bỏ lại phía sau? Hãy cùng Techie tìm câu trả lời qua những chia sẻ dưới góc nhìn của chuyên gia!

Tập trung vào nhiệm vụ, không phải chức danh

Trong bối cảnh các doanh nghiệp đổ xô vào thử nghiệm AI và cắt giảm tuyển dụng, hẳn rằng nhiều người lao động không khỏi cảm thấy “bị đe dọa”. Tuy nhiên điều này không đồng nghĩa với một “vực thẳm việc làm” đang chờ phía trước – theo nhận định của James Ransom. James hiện đang là nghiên cứu viên về tác động của AI đến công việc tại trường Đại học London.

James khẳng định rằng luật chơi để gia nhập thị trường việc làm đã thay đổi chóng mặt, và chiến lược thông minh nhất không phải là chạy theo những chức danh hào nhoáng, mà là hiểu rõ các nhiệm vụ cấu thành công việc đó, rồi chứng minh năng lực giám sát và vận hành AI để thực hiện các nhiệm vụ đó hiệu quả hơn.

“Tôi nghĩ trong ngắn hạn, chúng ta đang có cơ hội hưởng “cổ tức năng suất” nhờ AI. Đây là một khoản lợi mà bất cứ ai cũng nên nắm lấy. Song, điều này không có nghĩa là bạn phải chạy theo AI một cách mù quáng, mà là nhìn nhận xem AI có thể làm gì – đặc biệt là ở những nhiệm vụ con người vẫn phải tham gia nhưng AI có thể giúp họ đạt hiệu suất mạnh mẽ hơn”. James chia sẻ với Buniness Insider.

Quan điểm của James Ransom dựa trên các nghiên cứu của những tổ chức lớn như IMF, OECD và World Bank, trong đó đánh giá rủi ro tự động hóa bằng cách chia nhỏ công việc thành từng nhiệm vụ cụ thể. Anh đề cập đến báo cáo của Tổ chức Lao động Quốc tế (ILO) được công bố vào tháng 5/2025. Báo cáo này chỉ ra rằng rất ít công việc bị tự động hóa hoàn toàn, vì hầu hết đều chứa những nhiệm vụ đòi hỏi con người. Đây cũng chính là chi tiết mà chúng ta thường bị bỏ quên khi vội kết luận một công việc là “an toàn” hay “bị đe dọa thay thế bởi AI”.

Lấy ví dụ như công việc kế toán, với 8/9 khả năng có thể bị thay thế. Nhưng đối với nhiệm vụ thứ 9 là quản lý và kiểm tra chất lượng lại là điều cần được thực hiện bởi con người. Vì vậy không thể kết luận rằng công việc này sẽ biến mất.

Chứng minh năng lực bằng kết quả có thể đo lường

James cho rằng, để có lợi thế cạnh tranh, người trẻ cần chứng minh năng lực bằng những kết quả có thể đo lường được. Đó có thể là số lượng đầu việc, hiệu suất, hay thời gian nhanh hơn – và quan trọng là điều này phải được tái lập một cách rõ ràng.

Ngoài ra, anh cũng khẳng định chìa khóa cho Gen Z là thể hiện sự thành thạo AI. Bởi hiện nay “hầu hết các tổ chức đều không có nhiều người hiểu mô hình ngôn ngữ lớn LLM là gì, hay điểm mạnh, điểm yếu của nó ra sao”, James nói.

Theo James nhìn nhận, hiện doanh nghiệp vẫn đang trong giai đoạn tăng cường (augmentation), nơi con người dùng AI để tăng năng suất. Tuy nhiên, điều này có thể sẽ sớm nhường chỗ cho “thời điểm thắt chặt” khi tự động hóa trở nên phổ biến và nhân sự bị cắt giảm. Anh so sánh chu kỳ này với thời kỳ máy ATM ra đời: ban đầu ngân hàng tuyển thêm nhân viên, nhưng sau khi công nghệ ổn định, lực lượng lao động đã bị tinh giản.

James dự đoán kỷ nguyên “human-in-the-loop” – nơi con người kiểm tra và hướng dẫn AI sẽ kéo dài khoảng từ 3 – 5 năm, trong đó những kỹ năng như giám sát, đánh giá, ra quyết định và thuyết phục vẫn là trọng yếu. Dù khó xảy ra kịch bản kiểu diệt vong bởi AI, tuy nhiên để trở nên nổi bật trong thị trường lao động, hãy làm những điều AI không thể. James kết luận.

>>Xem thêm: Hẹn hò thời AI: Bạn đang yêu con người hay yêu thuật toán?