Đằng sau những thuật ngữ viral: Triết lý nguy hiểm ẩn dưới ngôn ngữ incel
Bạn có bao giờ thắc mắc tại sao lại có những thuật ngữ viral kỳ quặc như “mogging”, “cucked”, “looksmaxxing” hay “pilled” xuất hiện nhan nhản trên TikTok hay Instagram Reels không? Nghe có vẻ hài hước, nhưng ít ai biết rằng chúng bắt nguồn từ một cộng đồng cực đoan trên mạng: incel. Và thật đáng kinh ngạc, cách những từ ngữ này lan truyền đã cho chúng ta cái nhìn sâu sắc về cách mà ngôn ngữ và ý tưởng – cho dù cực đoan đến mấy – lại có thể len lỏi vào dòng chảy mainstream nhờ thuật toán. Cùng Techie thảo luận kỹ hơn sau đây!
Từ dự án độc thân bất đắc dĩ đến Cộng đồng cực đoan
Khái niệm “incel” (involuntary celibate – độc thân bất đắc dĩ) hiện đại hoàn toàn là một “sản phẩm” của thế kỷ 21. Trước khi có Internet, những người đàn ông cô đơn không có cách nào để tụ họp và chia sẻ trải nghiệm. Mọi thứ bắt đầu thay đổi vào năm 1997, khi một sinh viên Canada tạo ra trang web Alana’s Involuntary Celibacy Project để kết nối với những người cùng cảnh ngộ về chuyện không có đời sống tình dục. Ban đầu, trang này không chỉ dành cho đàn ông dị tính mà dành cho tất cả mọi người, không phân biệt giới tính hay xu hướng tình dục.
Tuy nhiên, vài năm sau đó, cộng đồng “incel” ban đầu này phân tán sang các trang web khác. Những trang này chủ yếu là nam giới và ít được kiểm duyệt hơn, tạo điều kiện cho các cuộc thảo luận ngày càng có xu hướng “ghét bỏ phụ nữ” (misogynistic) bén rễ. Diễn đàn lớn nhất trong số đó là 4chan, cũng là nơi tụ họp của những kẻ cực hữu, và ý tưởng của họ dần hòa quyện với tư tưởng của incel.
Hệ thống phân cấp và ngôn ngữ riêng biệt
Trong thế giới quan của incel, xã hội bị chi phối bởi một tầng lớp đàn ông ưu tú được gọi là “Chad” – những người có ngoại hình hấp dẫn và dễ dàng thu hút phụ nữ nhờ “giá trị thị trường tình dục” của họ. Dưới “Chad” là “beta” – những người đàn ông bình thường, trung thành nhưng chỉ nhận được “tàn dư tình cảm” mà Chad để lại. Tệ nhất là incel, những người tin rằng ngoại hình khiến họ không thể có quan hệ tình dục.
Sự chấp nhận triết lý này – hay còn gọi là bị “blackpilled” – đi kèm với một hệ thống ngôn ngữ riêng biệt. Ví dụ: Chad luôn “mog” (áp đảo về ngoại hình) và “cuck” (làm mất thể diện) beta, nhưng beta có thể “looksmaxx” (tối ưu ngoại hình) để cải thiện vị thế. Từ đó sinh ra hàng loạt biến thể như “gymmaxxing” (tập gym), hay thậm chí “surgerymaxxing” (phẫu thuật thẩm mỹ).
Diễn đàn 4chan vốn không có tài khoản người dùng, tất cả đều ẩn danh, và cách duy nhất để chứng tỏ “đẳng cấp” là thể hiện mình thành thạo biệt ngữ cộng đồng. Điều này dẫn đến sự ra đời và lan tỏa của nhiều từ vựng mạng nền tảng như “troll,” “dank,” “shitpost,” và “rickr”.
Ngôn ngữ như một công cụ “giá trị xã hội”
Incel từ lâu đã phải đối mặt với nhu cầu xã hội tự áp đặt là phải sử dụng từ lóng mới để chứng tỏ địa vị của mình. Những người trong cộng đồng liên tục đấu tranh để chứng minh “sự thuần khiết” của bản thân với tư cách là incel để tránh bị gán mác “fakecels” (incel giả mạo) hay “volcels” (độc thân tự nguyện).
Ngôn ngữ hoạt động như một công cụ phân biệt đẳng cấp trong nhóm, tương tự như trong các giáo phái. Người càng dùng đúng biệt ngữ “blackpill” thì càng được xem là hiểu biết và có vị thế cao. Điều này giúp lan truyền tư tưởng cực đoan bằng cách ngụy trang trong hình thức hài hước, meme hoặc lời khuyên.
Những người càng ở sâu trong nhóm nội bộ càng có khả năng thống trị cuộc thảo luận, tạo ra và truyền bá từ ngữ cho những người ở vòng ngoài. Khi người dùng làm quen với từ vựng của nhóm, họ càng nhận diện mình với nhóm đó và càng dễ dàng chấp nhận ngôn ngữ để phù hợp với các nhu cầu xã hội chung.
Có thể nói, ví dụ về incel cực kỳ quan trọng, vì nó có lẽ đã đóng góp nhiều hơn bất kỳ cộng đồng trực tuyến nào khác vào sự phát triển của “từ lóng hiện đại”. Chính vì sự cực đoan và khép kín của họ mà họ đã tạo ra rất nhiều thuật ngữ viral và có nhiều con đường để ảnh hưởng đến dòng chảy mainstream.
Từ Reddit đến TikTok: Khi incel trở thành xu hướng
Từ giữa những năm 2010, cộng đồng incel dần rời 4chan để tìm không gian dễ tập trung hơn như Reddit. Subreddit r/Incels nhanh chóng thu hút hàng chục nghìn người theo tư tưởng blackpill. Nhưng diễn đàn “rate me” (nơi mọi người đăng ảnh của mình và yêu cầu phản hồi) mới là nơi lý tưởng để incel cài cắm triết lý một cách tinh vi. Họ biến “looksmaxxing” thành lời khuyên kiểu “giúp bạn đẹp hơn”, sử dụng các tiêu chí như khoảng cách giữa hai mắt (interocular distance), độ nghiêng mắt (canthal tilt), và mắt thợ săn (hunter eyes). Ngay cả khi các subreddit incel cuối cùng bị Reddit đóng cửa, các diễn đàn như r/RateMe vẫn tiếp tục bình thường hóa biệt ngữ incel, giúp người ta dễ dàng tin tưởng và châm biếm nó.
Trớ trêu thay, những người đầu tiên đưa “looksmaxxing” lên TikTok dường như là phụ nữ, những người vô tình bắt đầu tái sử dụng các khái niệm incel từ các subreddit “rate me” ban đầu. Các influencer về sắc đẹp trên #GirlTok sẽ trình diễn cách sử dụng “canthal tilt” để kẻ mắt, hoặc đăng các bộ lọc video tự đánh giá bản thân theo các chỉ số như kích thước trán và khoảng cách giữa hai mắt. Cuối cùng, mọi người bắt đầu nhận ra sự phi lý về mặt “xem tướng” của những ý tưởng này và biến chúng thành nhiều meme hơn. Càng tìm hiểu sâu hơn về triết lý cơ bản, những câu chuyện cười càng nhân lên, và các từ như “pilled” và “-maxxing” đã hoàn toàn trở thành xu hướng vào cuối năm 2023.
Thuật toán và “Hiệu ứng Matthew” trên mạng xã hội
Một khi thuật toán tham gia, các thuật ngữ incel đã được khuếch đại bởi hiệu ứng Matthew trên mạng: một hiện tượng mà nội dung thu hút sự chú ý tốt hơn một chút sẽ có hiệu suất tốt hơn theo cấp số nhân trên mạng xã hội. Khi các meme được đăng tải và trở thành những tham chiếu hài hước, các thuật ngữ incel đã đạt được sự phổ biến rộng rãi.
Lấy ví dụ đơn cử như từ năm 2021, thuật ngữ “sigma” bắt đầu trở nên viral như một tham chiếu mỉa mai đến hệ thống phân cấp alpha và beta của incel. Trong câu chuyện đùa đặc biệt này, một sigma về danh nghĩa ngang bằng với một Chad, nhưng lại chọn sống bên ngoài cấu trúc xã hội bình thường theo ý muốn của riêng mình. Thậm chí còn có lời bài hát “I just wanna be your sigma”.
Đến thời điểm này, các từ đã nằm ngoài tầm kiểm soát của incel. Cộng đồng này không bao giờ có cơ hội tập hợp trên các ứng dụng mạng xã hội lớn một khi các subreddit của họ bị đóng cửa, và thay vào đó đã chuyển sang các server Discord hoặc các diễn đàn khó tìm hơn trên mạng.
Từ thuật ngữ viral đến văn hoá
Thật khó để xác định chính xác mức độ ảnh hưởng của incel đến ngôn ngữ hiện đại, nhưng bản thân họ tin rằng họ đã thành công. Thuật ngữ “Newgen” hay “Tiktokcel” dùng để chỉ thế hệ người dùng mới biết đến tư tưởng incel qua video ngắn, cho thấy phần nào sự ảnh hưởng của cộng đồng này.
Điều nguy hiểm là: hầu hết mọi người không hề biết nguồn gốc thực sự của những meme họ chia sẻ. Khi meme trở thành trò đùa, rồi bị hiểu lầm là nghiêm túc, rồi lại tiếp tục bị biến thành xu hướng, ranh giới giữa châm biếm và tuyên truyền trở nên cực kỳ mong manh.
Tóm lại, meme incel đã rời khỏi tay cộng đồng tạo ra nó. Chúng lan rộng không phải vì triết lý mà vì tính viral, vì ai cũng muốn là người “biết trend”. Nhưng qua thời gian, những ngôn ngữ đó vẫn âm thầm thay đổi nhận thức và văn hoá, không chỉ trong cộng đồng mạng, mà cả ngoài đời thực.
>>Xem thêm: Những video “5-to-9” viral trên TikTok đang khiến Gen Z kiệt sức?